آشنایی با سیستمهای UPS - یادداشت چهارم

حفاظت درمقابل مشکلات برق شهر:

شما میتوانید سطوح مختلفی ازحفاظت را درمقابل مشکلات برق برای سیستم کامپیوترخود جهت جلوگیری ازتخریب ویا ازدست دادن اطلاعات بکارگیرید. اصلاً جای تعجب نیست که هرچه بیشتر بپردازید، سطح حفاظتی بیشتری رابدست خواهید آورد (محدوده قیمت بین نزدیک صفرتا چندین میلیون ریال وحتی بیشترمیباشد)

این بخش نگاهی دارد به تعاریف قراردادی ومفاهیمی که دررابطه با حفاظت درمقابل برق شهربکاربرده میشوند. بعلاوه استفاده از یک انرژی پشتیبان مانند سیستم تامین انرژی بدون وقفه (UPS) شما را قادرمیسازد که بربیشترمشکلات ناشی ازبرق شهرفائق آیید وهمچنین محافظت دربرابرقطع کلی برق رابدست آورید. (UPS ها نیز دراین بخش مورد بحث قرارمیگیرند)

نکته: مهمترین شکل حفاظت درمقابل مشکلات برق ورودی که اکثر مردم آن را نادیده میگیرند کشیدن پلاک کامپیوترازدوشاخه برق شهردرهنگام بروزمشکلات برق است. این بهترین نوع حفاظت است که هنوزعده کمی ازمردم درمورد آن فکرمیکنند.

بدون حفاظت:

برخی ازمردم بطورکلی هیچ سیستم حفاظتی را بکارنمیگیرند. اگر پول، نگرانی عمده شماست ویا اگرانرژی ورودی شما از نوع عالی و بابهترین کیفیت است ممکن است شما ترجیح دهید که هیچ نوع سیستم حفاظتی را درمقابل مشکلات برق بکار نبرید. (احساس خوبی دارید؟... اشتباه میکنید) عدم استفاده ازسیستمهای حفاظتی اصلاً توصیه نمیشود.

اخطار: همواره یک کابل سه شاخه مناسب با اتصال زمین را برای وصل کردن کامپیوتر خود به برق شهر بکارببرید، اگرنیازبه کابل اضافه دارید نوع مناسب آنرا استفاده کنید. تلاش برای صرفه جویی درسیم اضافه، با قطع کردن پین اتصال زمین ازکابل کامپیوتر، خطرناک میباشد. درحالیکه عدم بکارگیری سیستم حفاظتی کاری غیرهوشمندانه است، عمداً دنبال دردسر گشتن احمقانه میباشد.

محدود کننده ولتاژهای اضافی گذرا و ایستگاههای قدرت:

تنها عده قلیلی از مردم تمایل به استفاده ازکامپیوترهایشان بدون بکارگیری سیستم حفاظتی دارند. ارزانترین واساسی ترین شکل حفاظت، یک محدود کننده ولتاژهای اضافی وگذرا میباشد. این وسایل به شکل یک جعبه پلاستیکی هستند با خروجی که از طریق آن کامپیوتر، مانیتورو وسایل دیگربا یک کابل به دوشاخه برق شهروصل میشوند. آنها گاهی به نامهای "نوارقدرت" یا "میله قدرت" نیز نامیده میشوند. این محافظها به لحاظ کیفیت از خیلی خوب تا تقریباً بدون استفاده طبقه بندی میشوند وسطح حفاظتی آنها تقریباً متناسب با قیمت میباشد. محدود کننده های ارزان، حفاظت زیادی را ایجاد نمیکنند هرچند که بهترازهیچ میباشند ولی هرگزخود را با فکر اینکه یک محدود کننده 5000 تومانی بتواند کامپیوتر شما را تاحد زیادی ازمشکلات برق شهرمحافظت کند گول نزنید.

 محدود کننده ولتاژهای اضافی معمولاً به دو طریق مشکلات برق شهرراکاهش میدهد. اول، آنها از مولفه های جاذب قدرت برای گرفتن شوک ناشی ازلبه های تیزوولتاژهای اضافی گذرا استفاده میکنند واجازه نمیدهند که آنها ازکامپیوترشما عبورکنند. وسیله ای که برای این منظور استفاده میشود metal-oxide varistor  یا  MOV نامیده میشود.

توضیح: varistor یک نیمه هادی با دو ترمینال است که مقاومت آن با افزایش ولتاژ بصورت غیر خطی کاهش می یابد.

 این وسایل به این منظور طراحی شده اند که هرولتاژی بالاتراز یک سطح ولتاژ تعیین شده رابجای اینکه از دستگاه عبوردهند به زمین تغییرمسیرمیدهند واین همان چیزی است که باعث حفاظت ازسیستم شما میشود ولی باید دقت نمود که این وسیله فقط دریک نقطه ولتاژی تعیین شده کارمیکند ویک محدوده ولتاژرا پوشش نمیدهد.MOV احتمالاً نمیتواند ضایعات برقی ناشی ازرعد وبرق راپوشش دهد.

دوم، آنها معمولاً شامل اجزایی برای یکنواخت سازی وکاهش پارازیت های خط انتقال نیرو میباشند اگر چه این اجزاازنوع بسیارعالی نیستند.

موارد متعددی است که شما هنگام خرید یک محدود کننده ولتاژ باید درنظر داشته باشید.

به یاد داشته باشید که رند های بازاردرصنعت محافظ های الکتریکی مانند صنایع دیگر حاضرند و اگر شما جایی یک محدود کننده ولتاژ رادیدید که ادعا میکرد کاملترین حفاظت را از تجهیز شما فراهم میکند ولی قیمت آن به اندازه قیمت یک همبرگر است! باید هوشیار باشید. در اینجا برخی مشخصات ومعیارهای کیفی ذکر میشود:

جذب انرژی: محدود کننده های ولتاژ معمولاً بر اساس میزان انرژی که میتوانند جذب کنند(برحسب ژول) طبقه بندی میشوند.هرچه میزان این جذب انرژی (بافرض اینکه ادعای کمپانی سازنده قابل قبول باشد) بیشترباشد محدود کننده بهتری خواهیم داشت، معمولاً 200 ژول یک محافظ پایه است، 400 ژول یک محافظ خوب و600 یا بالاتریک محافظ عالی میباشد.

استانداردهای UL در مورد ولتاژ عبوری:UL پیشرو ترین آزمایشگاه تعیین استاندارد درآمریکا میباشد واستاندارد شماره 1449 را درمورد محدود کننده های ولتاژمنتشر کرده است. این استاندارد محدود کننده ها را بامقدارولتاژی که اجازه عبورازآنها را دارد طبقه بندی کرده است. یرای آزمایش محدود کننده، آن را درمعرض یک جریان 500 آمپرویک فشار6000 ولت قرار میدهند وخروجی آن را اندازه گیری میکنند تا ببینند چه میزان ولتاژاز محدود کننده وارد دستگاه میشود. برای حفاظت دستگاه 3 سطح مختلف تعیین شده است. 420 ولت، 500 ولت و 660 ولت. واضح است که هر چه این عدد کمتر باشد بهتر است. توجه داشته باشید که حتی 660 ولت سه برابرولتاژ نامی یک کامپیوترخانگی درایران میباشد.

 نشانگر حفاظت : MOV ها(نیمه هادی های اکسیدفلزی) عمردائمی ندارند واگردفعات زیادی درمعرض ولتاژهای اضافه قرار گیرند

(یا یکبار در معرض ولتاژی بسیاربزرگ) از بین میروند. اگراین اتفاق بیفتد، محدودکننده ولتاژ شما دیگر نمیتواند دستگاهتان را درمقابل مشکلات ولتاژحفاظت کند. ولی شما چگونه میفهمید که این اتفاق افتاده است؟ درمحدود کننده های قدیمی (وهم اکنون نیز در دستگاههای ارزان قیمت) نمیتوان متوجه شد که این اتفاق چه زمانی افتاده است اگرچه دردستگاههای خوب کنونی یک نشانگر بصورت لامپLED تعبیه شده است که نشان میدهد MOV کار میکند یا خیر. این ،یک ویژگی مهم است که درهنگام خرید میتوان جستجو کرد.

اصلاح شرایط خط: محدود کننده ها معمولاً دارای قابلیتی برای رفع عیوب خط انتقال نیرو میباشند. وقتی که شما یک محدود کننده خریداری میکنید، مشخصات فنی آن را بدقت بخوانید. تمام محدود کننده ها نمیتوانند شرایط خط را اصلاح کنند. بهترین محدود کننده ولتاژ، 420 ولت با حداقل 400 ژول انرژی برای خروجی تا 3000 وات میباشد.

کلید قطع و وصل: برخی محدود کننده ها یک کلید دستی قطع و وصل دارند درحالیکه بعضی دیگر ندارند. به این مفهوم که مداربعضی از آنها با یک کلید وصل میشود ولی بعضی دیگرتا زمانی که دستگاه به برق وصل است، روشن میباشند. این یک ویژگی سودمند است، بطورمثال شما میتوانید یک شارژرباتری را برای یک لپ تاپ ویا یک ساعت الکتریکی استفاده کنید درحالیکه سایر مولفه ها را با کلید خاموش کرده اید.

قطع کننده مدار یا فیوز: بسیاری ازمحدودکننده ها فیوزویاوسیله دیگری برای تجدید Reset)) مدارشان دارند که اگر یک اتصال کوتاه ویا اختلال شدیدی درمداراتفاق افتاد که باعث کشیدن جریان بیش از حد گردید، میسوزند یا Reset میشوند.

محدود کننده هایی که Reset میشوند بهترند. زیرا فیوزبا یک بارسوختن باید تعویض شود.

گارانتی حفاظت: برخی کمپانی ها برای محدود کننده هایشان گارانتی درنظر میگیرند به این معنا که اگرتجهیزی که از طریق محدود کننده های آنها به برق وصل است آسیب ببیند، برای تعمیرویاتعویض آن به شما پول پرداخت خواهند کرد.

قبل ازاینکه روی این گارانتی ها حساب کنید شرایط ومفاد آنرا بدقت مطالعه کنید.

اخطار: بخاطر داشته باشید که همیشه فرآیند صحیح خاموش کردن کامپیوتر خود را قبل ازاینکه به یکباره با فشردن دگمه power دستگاهتان را خاموش کنید، انجام دهید زیرا اگردرهنگام کاربا سیستم عامل(windows) ناگهان دگمه power رافشاردهید ریسک ازدست دادن اطلاعات یا خراب شدن فایل را افزایش خواهید داد.

توجه: بعضی محدود کننده ها لامپی دارند که نشان دهنده روشن بودن آن است. این لامپ فقط نشانگر اینست که جریان ازآن عبور میکند واصلاً ارتباطی به سطح حفاظت آن ندارد ولی حداقل به شما میگوید که این محدود کننده به برق وصل است وکارمیکند. این نباید با نشانگرحفاظت که دربالا توضیح داده شد اشتباه شود.

از انواع گوناگون محدود کننده ها، ایستگاه قدرت که به آن اداره کننده قدرت نیزگفته اند میباشد و آن مجموعه ایست که امکان گرفتن چند خروجی را برای تجهیز شما فراهم میکند ودگمه هایی دارد که به شما اجازه میدهد به آسانی تجهیزات مختلف را روشن یا خاموش نمایید. آنها معمولاً بگونه ای طراحی شده اند که زیرمانیتورقرارمیگیرند. بعضی ازاین ایستگاهها شامل تمام کارآیی هایی که ممکن است یک محدود کننده داشته باشد میباشند. تعدادی دیگرفقط یک کلید خاموش و روشن دارند و تقریباً کاری برای حفاظت ازدستگاه شما انجام نمیدهند. ( ازچیزی که میخرید مطمئن باشید)

اخطار:من اطلاعاتی دریافت داشته ام که در مورد امکان سوختن تجهیزات و یا حتی ریسک ایمنی به عنوان نتیجه ای از اتصال محدودکننده ها به خروجی UPS هشدار میداد.

شما هرگزنباید این کاررابکنید تا مبادا یک شرایط مخاطره آمیزبوجود آید.